Na początku facet się rodzi. Potem dorasta, zazwyczaj w czasie wielkich polityczno-społecznych turbulencji. Śniadanie, pierwsza miłość, nadzieje, lęki, obsesje, kolacja. Wreszcie - chwyta za kamerę. Kino staje się azylem, językiem, oswaja świat, pozwala przegnać demony. Ziarenkiem, z którego kiełkuje mit, jest prywatne cinema paradiso: facet siada w pustej kinowej sali, gasną światła, na jego twarzy widać ekscytację, spełnienie, ekstazę, niepotrzebne skreślić. Na mocy autobiograficznej umowności czasem faceta zastępuje kobieta, zaś reżysera - jego matka. Ale reszta się zgadza. Ktoś szacowny i spełniony pociąga za wajchę, a z taśmociągu zjeżdża kolejny pomnik ku czci kina. Branagh, Spielberg, Sorrentino - więcej tych pomników niż drzew w puszczy.
Wybaczcie ironię, ale przecież nawet mały Toto z filmu Tornatore nie powinien multiplikować się w nieskończoność. "Imperium światła" Sama Mendesa to kolejne autorskie rozliczenie z młodością i zarazem świadectwo miłości do X Muzy. Jeśli zerknęliście już na ocenę, rozumiem konfuzję. Reżyserska precyzja, inscenizacyjny polot i aktorski koncert nie pozwalają mi ironizować do upadłego. Jednak tym, co dzieli film od wielkości jest ciężkostrawna i wygładzająca wszelkie chropowate faktury wspomnień nostalgia. Nie można mieć wszystkiego?
W niedawnych, cudownych "Fabelmanach" Steven Spielberg udowodnił, że można. Wystarczyło zasugerować, że sztuka ruchomych obrazów jest paradoksalna z natury. Kino to dla twórcy "Szczęk" jednocześnie siła sprawcza i otumaniająca, życiodajna i destrukcyjna; to piach, tekstylia i petardy, z których wyczarowuje się coś metafizycznego; technologia w służbie spektaklu, ale i obietnica jakiejś epifanii. Mendes jest znacznie bardziej prostolinijny, widać to już w tytule - oznacza on, ni mniej, ni więcej, projektor filmowy. "W teorii to tylko węgiel; katody i iskry, z których powstaje światło. Ale przecież nic nie dzieje się bez światła" - słyszymy z ekranu. Niech ktoś zatrzyma te kaskady łez.
Akcja filmu rozgrywa się w latach 80., jesteśmy na północnych nabrzeżach hrabstwa Kent. Po jedynym kinie w okolicy krząta się Hilary (Olivia Colman). Reżyser charakteryzuje ją w paru kapitalnych, obyczajowych winietkach. Kobieta cierpi na chorobę dwubiegunową, zażywa lit, romansuje z żonatym szefem (Colin Firth), a od kina jako rytuału trzyma się z dala (spokojnie, to się zmieni). Rutyna jej kolejnych dni stanowi ramę całej opowieści i dopiero miłość do młodego Stephena (Micheal Ward) okaże się klinem wbitym w gładziutką fakturę jej egzystencji oraz narracyjną tkankę filmu. Przeskakujące iskry stworzą tu nieco inne światło i to w nim będą ogrzewać się bohaterowie. Na drugim planie terkocze oczywiście projektor - już wkrótce w skromnym przybytku pojawi się sam Hugh Hudson i pokaże premierowo słynne "Rydwany ognia". Jak nietrudno się domyślić, będzie to katalizator potężnych tąpnięć w życiu bohaterów. Nihil novi sub sole.
Prawdziwa premiera "Rydwanów ognia" odbyła się wprawdzie w Odeonie przy londyńskim Haymarket, ale lubię tego rodzaju przepisywanie historii - seans tegoż filmu był w końcu punktem węzłowym w życiu samego reżysera. Delikatnie przydymiona, pastelowa kolorystyka i oszczędna praca kamery Rogera Deakinsa tworzą atmosferę z pogranicza realizmu społecznego i melodramatu, co w teorii ma być jakiegoś rodzaju kontrapunktem dla obezwładniającej nostalgii. Działa to oczywiście w kratkę, zwłaszcza wtedy, gdy Mendes wrzuca szósty bieg, a na ekranie widzimy potrójną eskalację: antyrasowe napięcia sięgają zenitu, choroba bohaterki wchodzi w decydującą fazę, a jej relacja ze Stephenem okazuje się pozbawiona przyszłości. Tekst reperują w pocie czoła fantastyczni aktorzy, obniżają tony gdzie trzeba i z wyczuciem niuansują swoich bohaterów. Olivia Colman jest fantastyczna w roli kobiety na krawędzi implozji. która miota się pomiędzy sprzecznymi instynktami. Doskonały jest również Ward, który w naftalinowej figurze „magicznego młodzieńca” znajduje sporo nieoczywistości. Na drugim planie błyszczą zaś Colin Firth i Toby Jones, którzy - odpowiednio - szujowatego bawidamka i introwertycznego poczciwinę zagrają obudzeni w środku nocy.
Czego tutaj nie ma: zakazana miłość i prześladowania mniejszości, choroba psychiczna i bulwarowy romans, do tego oczywiście kino przez wielkie K - sprowadzone do serii estetycznych klisz, napędzane korbką przez anielskie zastępy, będące jedyną odskocznią od mielonki codzienności. Lecz choć w tym barszczyku pływa zdecydowanie zbyt dużo grzybów, otulone kołderką nostalgii "Imperium światła" ogląda się bez bólu zębów. Mendes umiejętność destylowania nieuchwytnej poezji z największych banałów, oko do ciekawych metaforycznych skrótów i rękę do aktorów. W jego cinema paradiso bawiłem się nieźle. Być może dlatego, że nie za bardzo da się dyskutować o czyichś potrzebach serca. A może po prostu dlatego, że też lubię kino.
Wybaczcie ironię, ale przecież nawet mały Toto z filmu Tornatore nie powinien multiplikować się w nieskończoność. "Imperium światła" Sama Mendesa to kolejne autorskie rozliczenie z młodością i zarazem świadectwo miłości do X Muzy. Jeśli zerknęliście już na ocenę, rozumiem konfuzję. Reżyserska precyzja, inscenizacyjny polot i aktorski koncert nie pozwalają mi ironizować do upadłego. Jednak tym, co dzieli film od wielkości jest ciężkostrawna i wygładzająca wszelkie chropowate faktury wspomnień nostalgia. Nie można mieć wszystkiego?
W niedawnych, cudownych "Fabelmanach" Steven Spielberg udowodnił, że można. Wystarczyło zasugerować, że sztuka ruchomych obrazów jest paradoksalna z natury. Kino to dla twórcy "Szczęk" jednocześnie siła sprawcza i otumaniająca, życiodajna i destrukcyjna; to piach, tekstylia i petardy, z których wyczarowuje się coś metafizycznego; technologia w służbie spektaklu, ale i obietnica jakiejś epifanii. Mendes jest znacznie bardziej prostolinijny, widać to już w tytule - oznacza on, ni mniej, ni więcej, projektor filmowy. "W teorii to tylko węgiel; katody i iskry, z których powstaje światło. Ale przecież nic nie dzieje się bez światła" - słyszymy z ekranu. Niech ktoś zatrzyma te kaskady łez.
Akcja filmu rozgrywa się w latach 80., jesteśmy na północnych nabrzeżach hrabstwa Kent. Po jedynym kinie w okolicy krząta się Hilary (Olivia Colman). Reżyser charakteryzuje ją w paru kapitalnych, obyczajowych winietkach. Kobieta cierpi na chorobę dwubiegunową, zażywa lit, romansuje z żonatym szefem (Colin Firth), a od kina jako rytuału trzyma się z dala (spokojnie, to się zmieni). Rutyna jej kolejnych dni stanowi ramę całej opowieści i dopiero miłość do młodego Stephena (Micheal Ward) okaże się klinem wbitym w gładziutką fakturę jej egzystencji oraz narracyjną tkankę filmu. Przeskakujące iskry stworzą tu nieco inne światło i to w nim będą ogrzewać się bohaterowie. Na drugim planie terkocze oczywiście projektor - już wkrótce w skromnym przybytku pojawi się sam Hugh Hudson i pokaże premierowo słynne "Rydwany ognia". Jak nietrudno się domyślić, będzie to katalizator potężnych tąpnięć w życiu bohaterów. Nihil novi sub sole.
Prawdziwa premiera "Rydwanów ognia" odbyła się wprawdzie w Odeonie przy londyńskim Haymarket, ale lubię tego rodzaju przepisywanie historii - seans tegoż filmu był w końcu punktem węzłowym w życiu samego reżysera. Delikatnie przydymiona, pastelowa kolorystyka i oszczędna praca kamery Rogera Deakinsa tworzą atmosferę z pogranicza realizmu społecznego i melodramatu, co w teorii ma być jakiegoś rodzaju kontrapunktem dla obezwładniającej nostalgii. Działa to oczywiście w kratkę, zwłaszcza wtedy, gdy Mendes wrzuca szósty bieg, a na ekranie widzimy potrójną eskalację: antyrasowe napięcia sięgają zenitu, choroba bohaterki wchodzi w decydującą fazę, a jej relacja ze Stephenem okazuje się pozbawiona przyszłości. Tekst reperują w pocie czoła fantastyczni aktorzy, obniżają tony gdzie trzeba i z wyczuciem niuansują swoich bohaterów. Olivia Colman jest fantastyczna w roli kobiety na krawędzi implozji. która miota się pomiędzy sprzecznymi instynktami. Doskonały jest również Ward, który w naftalinowej figurze „magicznego młodzieńca” znajduje sporo nieoczywistości. Na drugim planie błyszczą zaś Colin Firth i Toby Jones, którzy - odpowiednio - szujowatego bawidamka i introwertycznego poczciwinę zagrają obudzeni w środku nocy.
Czego tutaj nie ma: zakazana miłość i prześladowania mniejszości, choroba psychiczna i bulwarowy romans, do tego oczywiście kino przez wielkie K - sprowadzone do serii estetycznych klisz, napędzane korbką przez anielskie zastępy, będące jedyną odskocznią od mielonki codzienności. Lecz choć w tym barszczyku pływa zdecydowanie zbyt dużo grzybów, otulone kołderką nostalgii "Imperium światła" ogląda się bez bólu zębów. Mendes umiejętność destylowania nieuchwytnej poezji z największych banałów, oko do ciekawych metaforycznych skrótów i rękę do aktorów. W jego cinema paradiso bawiłem się nieźle. Być może dlatego, że nie za bardzo da się dyskutować o czyichś potrzebach serca. A może po prostu dlatego, że też lubię kino.
Moja ocena:
7
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
